Verrassend Bilbao

Aan de overkant van de rivier steekt boven de bomen het roestbruine dak van Euskalduna uit, waaronder een theater, een congrescentrum en het met een Michelinster bekroonde restaurant Extanobe schuilgaan. En hoog, hoger, hoogst staat daar de 165 meter hoge glazen toren van de energiemaatschappij Iberdrola.

Daar voor ligt het winkelcentrum Zubiarte, en daarnaast de strakke gebouwen van de universiteitsbibliotheek van Deusto. En dáárnaast glimmen de titanen schubben van het Guggenheimmuseum. Langs de kade rent en fietst sportief Bilbao. Groepen toeristen wandelen naar de ingang van het museum, terwijl kinderen vrolijk door de fonteinen rennen. Ouders kijken vanaf de kant of het terras glimlachend toe. Hier lijkt alles te kloppen. Dit is het Guggenheim-effect.

Een begrip in de stedenbouwkundige sector. In de gouden jaren negentig gingen veel Spaanse steden op zoek naar dit effect. Op zoek naar een modern jasje, naar een look die het beste bij de 21e eeuw paste. Veel gemeenten strandden in hun poging. Futuristische congrespaleizen die leeg staan, luchthavens waar geen vliegtuig opstijgt of landt.

Bilbao wierp net voor het einde van de 20e eeuw het imago van industriestad van zich af. In 1997 werd het Guggenheimmuseum geopend. ‘We hebben geen verstand van kunst, maar we hebben wel geld om een museum te bouwen’, luidde de Baskische boodschap aan de stichting Guggenheim. Het Guggenheim is voor de toeristen en Bilbao blijft voor de bewoners. Want er is een ander punt in de stad, waar het provinciale Bilbao zichtbaar blijft. Ook aan de rand van de rivier, met uitzicht op het oude theater van Arriaga en daarachter de bergen die als op geen andere plaats zo dicht bij de stad liggen.

De burgers en buitenlui kijken elkaar hier recht in de ogen. Ze ontmoeten elkaar op de marktdagen in de stad en tijdens de wandelingen in de bergen. Achter het Arriaga ligt de oude stad, de toren van de kathedraal steekt er bovenuit. Hier ligt het Bilbao van alle tijden. De facelift bleef beperkt tot het uiterlijk, de ziel van de stad bleef onaangeroerd. En dus kun je in een bar in de oude stad zomaar een groep mannen spontaan horen zingen, geen dronkemansliederen, maar zeemansliederen: habaneros.

Hier ontmoeten de txikiteros, de mannen die kleine wijntjes drinken, elkaar. Op de Plaza Nueva voetballen de kinderen in het roodwitte shirt van hun club. In de barretjes rond het plein prikken de stokjes van de pintxos de lucht in alsof ze een gastronomische acupunctuur voor de toog verzorgen.

Terug naar het bankje aan de rivier. Naast me zitten de ex-burgemeesters vanaf de jaren negentig. Maar niet als God op de zevende dag van de Schepping. Ze kijken naar rechts, richting de brug van Euskalduna, waar achter in de rivier aan het volgende project wordt gewerkt. In de rivier krijgt het eiland van Zorrotzaurre vorm, een soort Java-eiland, zoals Amsterdam dat kent. De facelift van Bilbao is nog lang niet voltooid. Bilbao blijft verrassen. Zeker bij de bezoekers die alleen voor het Guggenheim naar de stad komen.

Bekijk reizen naar Noord-Spanje