Thomas Mann en het Duitse Lübeck

Zo was ik in juli in de Duitse stad Lübeck. De stad staat vooral bekend als Hanzestad en er zijn prachtige voorbeeld van de baksteengotiek te vinden. Maar het is ook de stad van literatuur en diverse nobelprijswinnaars. Voor mij werd het een hernieuwde kennismaking met de schrijver Thomas Mann. In het museumwinkeltje van het Buddenbrookhaus, het Heinrich en Thomas Mann centrum, kon ik het niet laten van zijn klassieke roman ‘Buddenbrooks’ een editie in het Duits te kopen. Mann had er na publicatie in 1901 meteen succes mee en in 1929, maar liefst meer dan 25 jaar later mocht hij er een Nobelprijs voor de Literatuur voor ontvangen. Gebruikmakend van zijn eigen familiegeschiedenis beschrijft Mann in deze realistische Bildungsroman het verval van een Lübeckse koopmansfamilie in de loop van diverse generaties.

En zoals met alle boeken waarvan je onder de indruk bent, kijk je niet meer alleen met je eigen ogen naar de stad die het toneel vormt van het boek, maar je kijkt ook door de ogen van de auteur en van de personages van het boek. En zo is voor mij Lübeck voor altijd verbonden met dit boek en Thomas Mann. Ik verheugde me dan ook op een reis in augustus die me naar de drie Baltische landen en Helsinki zou brengen. In het programma stond namelijk een uitstapje gepland naar de Koerse Schoorwal, een uiterst smalle landtong van bijna 100 km lang. Als reisleider kom ik natuurlijk vaak op plekken waar ik al eerder geweest ben. Maar het is altijd een kleine verrassing als er plaatsen aangedaan worden waar ik zelf ook nog niet geweest ben. En het plaatsje Nida op de Koerse Schoorwal was iets waar ik me op verheugde.

Ik was er al eens overheen gevlogen en had vanuit de lucht het natuurlijke wonder van de smalle strook duinlandschap aan de Oostzee al eens bewonderd. De helft behoort tot Rusland, de andere helft tot Litouwen. Bekend vanwege de hoge zandduinen en de barnsteen die na ruig weer nog altijd op het strand te vinden is. Maar in het bijzonder verheugde ik me op het Thomas Mann huis-museum aan de noordzijde van het vakantiedorpje Nida.

Dit is ook hoe Mann hier terecht kwam, als toerist. Lange tijd was de Koerse Schoorwal Duits grondgebied geweest, het zogenaamde Memelland. Ook nu nog komen hier in de zomer veel Duitse vakantiegangers met nostalgische familieherinneringen. Rond 1890 was het kleine plaatsje vooral in trek bij schilders geraakt en ontstond er een kunstenaarskolonie. Ook Mann liet er een houten zomerhuisje bouwen van het geld dat hij had ontvangen voor de Nobelprijs voor de Literatuur. Hij bracht er er slechts de zomers tussen 1930 en 1933 door, samen met zijn vrouw Katia en hun zes kinderen, die later ook allen succesvol zouden zijn als schrijvers en wetenschappers. Daarna durfde Mann het niet meer aan hier te komen. De nazi’s hadden hem op het oog.

Op de augustusdag dat ik in Nida ben, is het niet bijzonder zomers. De regen komt non-stop met bakken uit de lucht. Bijna niemand waagt zich op straat. Het ochtendprogramma is beëindigd en het is tijd voor vrije tijd. Iedereen haast zich weg met paraplu’s, op zoek naar een droge plek. Ik besluit eerst een koffie te bestellen bij een meisje dat met een professioneel en caféwaardig koffieapparaat vanuit de achterbak van zo’n typisch klein autootje de heerlijkste cappucino op straat weet te maken. Langzaam loop ik omhoog naar het typisch Litouws bruin-blauw-wit beschilderde huisje. De locatie is prachtig, net als het uitzicht over het Koerse Haf, de binnenzee. Binnen is niets meer te vinden van toen Mann en zijn familieleden hier zomerden. Er hangen foto’s en paperassen aan de muren. Het meest interessant is het filmpje dat vertoont wordt met oude familieopnames van de familie Mann tijdens hun verblijf hier. Een zomers tafereel. Ik verlaat het huisje en steek de paraplu maar weer op en daal af naar het kustpad richting het dorp. In gedachten vraag ik me af welk boek ik zou kunnen lezen over Nida.

Wilt u ook het Lübeck ontdekken? Ga dan mee op reis naar Noordoost-Duitsland met mij of een van mijn collega's. Of laat u inspireren dor onze andere reizen naar Noord-Duitsland.