Bezienwaardigheden Malta

Het levendige Valletta, dat door de Maltezen ‘Citta Umilissima’ (‘een stad gebouwd door en voor echte heren’) wordt genoemd, is de hoofdstad van Malta en het bestuurlijke hart van de eilandengroep. Valletta draagt de naam van haar stichter, Jean Parisot de la Valette. Hij was een gerespecteerd grootmeester van de orde van de johannieters, die het eiland heldhaftig verdedigde tijdens de slag om Malta. De schitterende vestingstad ligt op de kale rotsen van het schiereiland Mount Sceberras, die hoog oprijzen boven twee diepe havens, Marsamxett en Grand Harbour. In 1566 werd begonnen met de bouw van Valletta en binnen verbluffend korte tijd, in slechts 15 jaar, was de stad met haar indrukwekkende bastions, forten en kathedraal voltooid. Valletta, een stad die wordt beschermd door UNESCO, heeft met een oppervlakte van slechts 55 hectare een van de hoogste concentraties aan historische bezienswaardigheden ter wereld. Deze stad, met haar smalle straten die zijn aangelegd in een rasterpatroon, herbergt een aantal van Europa’s mooiste kunstwerken, kerken en paleizen. Als u door Valletta loopt, vindt u op elke hoek wel een iets intrigerends en historisch, zoals standbeelden van heiligen, nissen, fonteinen en wapenschilden die hoog aan de stadsmuren hangen. De smalle zijstraatjes zitten vol kleine aparte winkeltjes en cafés, en in de hoofdstraten van Valletta zijn de bekende internationale winkels te vinden die alles op het gebied van mode, muziek, sieraden en nog veel meer verkopen.

Voordat de ridders kwamen was Mdina, ook wel de Stille Stad genoemd, de hoofdstad van Malta. De sfeer in het historische centrum met zijn kerken en paleizen is werkelijk uniek. Bovendien is de schilderachtige citadel met haar verstilde straten zeer fotogeniek. Vanaf de geweldige vestingmuren heeft u een adembenemend uitzicht over het hele eiland. Bij goed weer kunt u zelfs Sicilië zien liggen. Moe van het slenteren? Bestel een bajtra, een lokale likeur gemaakt van cactusbloem.

Vanaf Malta vaart u in een half uurtje naar Gozo. Dit zustereiland is dus uitstekend geschikt voor een dagexcursie vanaf het hoofdeiland. Gozo is groener, landelijker en kleiner, en heeft daardoor zijn heel eigen charme. Gozo is een rustig toevluchtsoord waar u kunt genieten in een ontspannen tempo. Het levensritme is hier gekoppeld aan de seizoenen en wordt bepaald door de visserij en de landbouw. Het eiland heeft iets mythisch: er wordt wel gezegd dat Gozo het legendarische eiland van Calypso is, een vergeten eiland van vrede en mystiek uit de Odyssee van Homerus. In het landelijke gebied van Gozo zijn veel barokke kerken en oude stenen boerderijen, en langs de spectaculaire kustlijn vindt u de beste duikplekken van de Middellandse Zee. Samen met de historische ‘sites’, de forten en de fantastische uitzichten maakt dit Gozo tot een perfecte vakantiebestemming.

Tussen Malta en Gozo ligt Comino, een paradijs voor snorkelaars, duikers, windsurfers en wandelaars. Dit kleine eiland is autovrij en praktisch onbewoond. Comino is beroemd vanwege de Blue Lagoon, een beschutte baai met glinsterend blauw water en een wit strand. Tijdens de tijd van de Romeinen was het eiland nog wel bewoond, maar had het eiland weinig belang. Dit veranderde toen de johannieterridders kwamen. Zij gaven het eiland twee functies: als jachtgebied en als vaste halte voor de verdediging van de eilanden tegen het Osmaanse rijk. Ook al is het eiland vandaag de dag kaal en onbegroeid, in 1530, toen de ridders hier arriveerden, kwamen er veel hazen en everzwijnen voor. De grootmeesters deden veel moeite om de jacht op Comino te beschermen: wie het jachtverbod overtrad, kon rekenen op een straf van drie jaar als galeislaaf.

In 1099 werd de Orde van het Hospitaal van St.Jan van Jeruzalem opgericht. Deze orde hield zich in eerste instantie bezig met het verzorgen van slachtoffers van epidemieën zoals lepra of melaatsheid, maar fungeerde later steeds meer als gewapende begeleiding van pelgrims. In 1113 erkende paus Paschalis II de geestelijke ridderorde als de ‘Ridderlijke Orde van de Heilige Johannes de Doper van het Hospitaal te Jeruzalem’. De leden werden hospitaalridders of Johannieters genoemd en waren gekleed in een zwart habijt met op de borst een wit achtpuntig kruis tegen een scharlaken achtergrond. De orde is meerdere malen verhuisd, van Jeruzalem via Cyprus naar Rhodos. Karel V schonk de ridders Malta in 1530. Hun naam veranderde in ‘Soevereine en Militaire Orde van Malta’. De orde werd geleid door de grootmeester en alleen mannen met een adellijke afkomst konden toetreden. De Maltezer ridders beschermden Malta tegen de Turken in 1565 tijdens een beleg van vier maanden, waarna grootmeester Jean de la Vallette de verdedigingsfortificaties liet uitbreiden en een vestingstad verrees: de huidige hoofdstad Valletta. De Maltezer orde heerste 268 jaar over Malta: in 1798 viel de vloot van Napoleon het eiland aan en werden de ridders verdreven. De Maltezer Orde bestaat nog steeds en is sinds 1834 gevestigd in Rome.

De traditionele vissersbootjes van Malta, de luzzu, in het Maltees uitgesproken als ‘lwtsw’, zijn met hun bonte kleuren een feest voor het oog en een geliefd onderwerp voor iedere fotograaf. De vrolijke kleuren zijn niet zomaar gekozen, maar hebben elk hun eigen betekenis: rood en wit zijn de officiële landskleuren, geel is de kleur van de zon, blauw komt van het water, bruin van de aarde en groen is de kleur van de hoop. De boeg van iedere luzzu wordt gesierd met een opvallend paar ogen. Dit oog van de Egyptische god Osiris beschermt de vissers tegen kwade geesten van de zee. In het schilderachtige vissersdorpje Marsaxlokk liggen grote aantallen luzzu in de haven voor anker. Een fotostop is hier zeker een must. De traditionele vissersbootjes zijn ook onderwerp van de talloze souvenirs die op Malta te koop zijn.

Een trip naar de vismarkt van Marsaxlokk op zondagmorgen leert u hoe gevarieerd de visvangst op de Maltese wateren is. Als er voldoende vis is, kunt u ‘aljotta’ (vissoep) krijgen. Afhankelijk van het seizoen ziet u op de markt ‘spnotta’ (zeebaars), ‘dott’ (steenvis), ‘ċerna’ (zaagbaars), ‘dentiċi’ (tandbrasem), ‘sargu’ (witte brasem) en ‘trill’ (rode mul) liggen. Zwaardvis en tonijn komen later in het seizoen, tussen de vroege tot late herfst, gevolgd door de beroemde ‘lampuka’ of goudmakreel. Inktvis en pijlinktvis worden vaak gebruikt in stoofschotels en in pastasauzen.