Koffie in Jordanië

Qahwa - het Arabische woord voor koffie - staat zelfs in een groot deel van de Arabische wereld synoniem voor gastvrijheid en een warm welkom. En deze gastvrijheid gaat zo ver dat tot op de dag van vandaag elke, zelfs onbekende en onaangekondigde, bezoeker drie dagen en nachten te gast mag zijn zonder iets te vragen. Een gebruik dat stamt uit het verleden, toen men soms in barre omstandigheden door de woestijn trok.

Koffiedrinken in Jordanië is een belangrijke ceremonie en brengt mensen samen van diverse leeftijden, stammen en sociale klassen. De Arabische koffiepot, de dallah, met de karakteristieke grote platte bodem, de sierlijke snaveltuit en het slanke handvat is overal te zien als decoratie of zelfs als 'monument' op rotondes. In steden, dorpjes en langs de hoofdwegen staan de hele dag mannen met een koffieblad te zwaaien langs de straatrand om automobilisten te wijzen op hun koffiezaak of kraampje. En 's avonds gaat de 'feestverlichting' bij de koffiestalletjes aan: lange slingers vol met gekleurde lampjes. Door middel van handgebaren wordt aangegeven hoe men de koffie geserveerd wilt hebben: met veel, 'medium' of weinig suiker.

Voor een goed kopje koffie worden groene Arabica bonen in een lage ronde pan geroosterd boven het vuur. Vervolgens worden de koffiebonen tot poeder vermalen met behulp van een vijzel. Vooral in Akaba, maar ook in de hoofdstad Amman hoor je het ritmische geluid van enorme vijzels uit de koffiezaken komen. Want lang niet overal worden de koffiebonen machinaal vermalen. In Jordanië wordt de koffie meestal gekruid met kardemom.

De bedoeïenentent van de stamoudste, de shaikh, stond ook altijd op een hoger gelegen heuvel in de woestijn. Zodra het geluid van de koffievijzel te horen was, wisten de stamleden dat ze welkom waren en dat de stamoudste aanwezig was. Tijdens de koffieceremonie worden er meestal drie ronden koffie geschonken. De koffieschenker houdt na het bereiden van de koffie de koffiekan in zijn linkerhand. In zijn rechterhand heeft hij een stapel kleine porseleinen koffiekommetjes, finjan, zonder oor.

Het eerste kopje, al-dhaif, letterlijk 'de gast' schenkt vertrouwen aan de gast en het is beledigend om dit kopje te weigeren. Het wordt geschonken aan de eregast, de belangrijkste persoon of de oudste in het gezelschap. Vervolgens wordt de koffie geserveerd aan de overige gasten te beginnen met degene die rechts van de eregast zit. Het tweede kopje, al-kaif, letterlijk 'genieten' is bedoeld om heerlijk met smaak op te drinken. Het derde kopje, al-saif, letterlijk 'het zwaard', is van oudsher de bevestiging of de vernieuwing van de afspraak om elkaar te beschermen in geval van dreiging: 'jouw vriend is mijn vriend', 'jouw vijand is mijn vijand! Door het kopje heen en weer te schudden geeft de gast aan dat hij genoeg koffie heeft gedronken. De koffiekopjes worden dan weer door de koffieschenker verzameld.

In heel Jordanië zijn koffiewinkels waar men een heerlijk kopje koffie kan drinken of versgemalen koffie naar wens kan kopen. Mijn conciërge, vaste taxichauffeur en een aantal vrienden in Cairo kon ik niet blijer maken dan door versgemalen koffie met kardemom uit Jordanië mee te nemen.

Tegenwoordig kan men ook Arabische of andere versgemalen koffie in Nederland krijgen. Vul een Arabisch koffiekannetje met 3/4 deciliter water, 2 volle theelepels donker gebrande koffie, eventueel fijngemalen kardemom en suiker naar smaak. Roer dit met een theelepeltje heel goed door elkaar totdat alles goed vermengd is. Zet het kannetje op een heel laag vuur. Als de koffie een schuimlaag begint te krijgen en de koffie langzaam omhoog komt kan het kannetje van het vuur genomen worden en in een koffiekopje geschonken worden. Eventueel serveren met een glas koud water, wat dadels of andere zoetigheden.

Ook koffiedrinken in Jordanië? Ga mee op een van onze reizen naar Jordanië!