Madrid, stad van Velázquez, Goya en Gabriel
Eigenlijk wou ik een stuk schrijven over Madrid als hoofdstad van Spanje en of Madrid dat altijd is geweest. Maar het liep anders… Om daar toch even kort op in te gaan. Nee, deze parel in het hart van Spanje is niet altijd de hoofdstad geweest. Voordat Madrid in 1561 in opdracht van Filips II hofstad en hoofdstad werd, had Spanje sinds haar eenwording in 1492 een reizend hof.
Daarvoor bestond het land uit vele koninkrijken en hertogdommen met elk hun eigen hoofdstad. En ook de Carthagers, de Romeinen, de Goten en de Moren hadden elk hun belangrijke steden. Ook het vertrek van de monarchie naar Portugal in 1931 en de Tweede Spaanse Republiek leidde tot de verhuizing van de hoofdstad naar andere steden zoals Burgos, Valencia en Barcelona. Zeker ten tijde van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939).
Mijn eerste kennismaking met Madrid
Maar zoekend in mijn archieven stuitte ik op iets wat ik al bijna vergeten was, mijn eigen eerste kennismaking met deze wereldstad. Ik vond een dagboek terug uit 1988 waarin ik mijn rondreis van enkele maanden beschreef die ik kon maken met een reisbeurs die ik had gekregen tijdens mijn studie aan de Kunstacademie Minerva in Groningen. Een verhaal dat ik graag deel: mooi, bijzonder en uit vervlogen tijden.
Ik reisde met de nachttrein van Barcelona naar Madrid, die er 10 uur over deed. In de trein zaten twee Chinees/Canadese meisjes en omdat ik best bang was voor de grote stad Madrid, besloten we al pratend samen een pension te zoeken. Veiliger en goedkoper. Het werd een pension in de Calle San Bernardo, een lange straat die uitkomt op de Gran Vía vlak bij de Plaza España met vele goedkope pensions. Met mijn kamergenotes heb ik maar een nacht een kamer gedeeld, want zij deden Europa: dus 1 nacht in Rome, Barcelona, Madrid, Amsterdam et cetera. De dagen daarna ging ik de stad ontdekken, maar Madrid kon me niet zo bekoren. Te groot, te veel lawaai, klein meisje, grote stad. Maar wel vol prachtige musea, waar ik dan ook hele dagen doorbracht.
Velázquez en Gabriel
Meerdere dagen bezocht ik het Prado en vergaapte me aan de voor mij als leerling aan de kunstacademie zo welbekende kunstwerken van de grote meesters. In die tijd (en nog steeds) stonden er in vele zalen schilders die de meesterwerken kopieerden als een soort broodschilders om op die manier hun geld te verdienen. Ik was net langs een van die schilders gelopen. Mijn hoofd was alleen niet bij hen, maar bij Velázquez. Ik had net ‘las Meninas’ gezien en ik was onder de indruk van dit meesterwerk. Enige zalen verder moest ik terug om het nog een keer te zien. Toen hing het nog alleen in een zaal.
Zo kwam ik weer langs een van de schilders met voor Spaanse begrippen erg blauwe ogen, die me daarvoor ook al waren opgevallen. We raakten aan de praat en al snel dronken we een koffie. Ik vertelde dat Madrid me niet zo kon bekoren. Gabriel, zoals zijn naam was, gaf aan dat hij mij zijn stad wilde laten zien, zodat ik net zo kon gaan houden van Madrid als hij. Aarzelend stemde ik in.
Gabriels Madrid
Drie avonden aaneen mocht ik Madrid beleven. Achterop een motor nam Gabriel me mee van hot naar her. Alles gelinkt aan de grote schilders, die ik net in het Prado had bewonderd. Eerst werd ik meegenomen naar de Templo de Debod, de Egyptische tempel die aan Madrid cadeau is gedaan als dank voor de Spaanse hulp tijdens de internationale reddingsactie van onder andere de Tempel van Abu Simbel na de aanleg van de Aswandam in 1960. In het avondlicht genoten we vanaf het ‘balkon’ van het park van een prachtige zonsondergang. Het uitzicht over het enorme Casa del Campo (park) en de Sierra de Guadarrama met nog net te zien het kloosterpaleis van Filips II El Escorial en zelfs het grote glazen kruis van de omstreden El Valle de los Caidos is overweldigend!
Vervolgens bezochten we het Cementerio de la Florida, waar in een massagraf de helden van de opstand tegen de Fransen begraven liggen. Goya schilderde hierover het beroemde schilderij ‘3 de Mayo 1808’ dat hangt in het Prado. Een verstilde plek met veel geschiedenis dat Goya zo treffend in zijn schilderij heeft weergeven. Men zegt dat hij het vuurpeloton heeft aanschouwd vanuit zijn huis. Een moment dat in zijn schilderscarrière een duidelijk voor en na heeft betekent.
Daarna door naar het kleine kerkje San Antonio de la Florida, waar Goya ligt begraven. De meester schilderde hier zelf de fresco’s met als thema de wonderen van de heilige Antonius. Als het even kan neem ik mijn gasten graag mee naar deze mooie plek. Tijdens die drie avonden bezochten we de meest waanzinnige kleine kroegjes. In al deze jaren, tijdens mijn vele bezoeken aan Madrid, heb ik geprobeerd ze terug te vinden. Het is nooit is gelukt, maar tijdens mijn zoektochten heb ik wel veel nieuwe geweldige plekken ontdekt.
De tekening van Velázquez
Een van die verloren plekken is een café, in mijn herinnering vlak bij de Plaza Mayor. Oud interieur, marmeren toog, donkerhouten tafeltjes, ranzige lucht, vaag licht, vieze gordijntjes. Het is namiddag en aan een van de tafeltjes zit een wat oudere man, een bekende van Gabriel. We nemen bij hem aan tafel plaats en laten wijn aanrukken, wat volgens mij ook het enige is wat ze hier schenken. De wijn komt uit de tap en wordt geschonken in kleine zwaar beschadigde glaasjes, twijfelachtig schoon.
Onze tafel gast stelt zich voor als Velázquez, schilder, die naar eigen zeggen nog een expositie samen met Picasso heeft gehad. Vele mooie verhalen verder vraagt hij aan de barman zijn papier en krijt. Het krijt steeds in zijn wijn dopend maakt hij een tekening, die ik vervolgens krijg. Volgens Gabriel is dat een klein wonder, want deze man gaf al jaren niks meer weg. Het kleinood heb ik al deze jaren bewaard en vandaag zonder ernaar op zoek te gaan kwam ik het tegen. Mooie en bijzondere momenten, die absoluut hebben bijgedragen aan mijn zwak voor Madrid.
Reizen naar Madrid
Wilt u ook met mij de geheimen van Madrid ontdekken? Ga mee op de reis Musea in Madrid of Madrid en Castilië. Laat u inspireren door onze reizen naar Midden-Spanje.
Volg ons