Bijgeloof op de Balkan
Op de Balkan is bijgeloof een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven. Hoewel er natuurlijk genoeg mensen zijn die zich er absoluut niet mee bezighouden, kan het best moeilijk zijn om bijgeloof buiten de deur te houden. Men zegt op de Balkan ook niet voor niets: ‘als het geloof in politici is verdwenen, doet het bijgeloof zijn intrede’. Om het dan nog wat ingewikkelder te maken, gaan tradities en christelijke festiviteiten vaak ook hand in hand met bijgeloof.
Tradities rond kerst
Zo wordt onder andere in Kroatië op 13 december de Dag van de heilige Lucius gevierd, de beschermheilige van blinden en slechtzienden. Deze dag is ook min of meer het begin van de voorbereidingen voor het kerstfeest. Traditioneel worden op deze dag tarwekorrels gepoot in een schaal met aarde. Op kerstavond wordt de schaal, met het reeds opgekomen graan, gebruikt als decoratie bij de kerstmaaltijd. Hoe hoger de graansteeltjes, hoe fortuinlijker het komende jaar zal zijn. Een andere traditie op Sint Luciusdag was dat de jongedames in het gezin twaalf stukjes papier nemen en hierop de naam van een huwelijkskandidaat schrijven. Eén papiertje blijft blanco. Na de papiertjes door elkaar geschud te hebben, neemt het meisje ze een voor een in de hand, leest de naam voor en gooit het papiertje in het haardvuur. Op het laatste papiertje staat de naam van haar toekomstige echtgenoot. En wat dan als het lege papiertje het laatste is? Tja… dan blijft ze voorlopig vrijgezel, niets aan te doen.
Volgens een ander oud gebruik wordt op kerstavond stro op de vloer gelegd, als symbool voor de Kerststal. Het is dan de bedoeling dat alle volwassenen op het stro gaan zitten. Maar wie doet dat als eerste? Is het een vrouw, dan zal in het komende jaar het merendeel van de nieuwgeborenen in de veestapel van het vrouwelijke geslacht zijn, en andersom.
Wat je vooral niet moet doen…
Als vrouw heb je het op de Balkan extra moeilijk in de wereld van het bijgeloof. Zet nooit je handtas naast je stoel op de grond, dat is een voorteken voor platzak raken in de nabije toekomst. Ga niet op kaal beton zitten, want dan bevriezen je eierstokken... En ga als alleenstaande dame bij een gezamenlijke maaltijd nooit op de hoek van de eettafel zitten, want dan blijf je voor eeuwig vrijgezel!
Soms is het ook letterlijk op eieren lopen om de goden goedgezind te blijven. Laat een aangesneden brood nooit op z’n kant liggen, want pech wordt dan je deel. In Servië moet je nooit verschillende ramen en deuren openzetten, om het huis eens lekker te laten doortochten, want dan haal je ook de ‘promaja’ binnen, goed voor een serie enge ziektes.
Heb je jeuk aan je neus? Je zal dan heel binnenkort betrokken raken bij een vechtpartij óf beschonken raken. Krijg je van dit alles de hik? Iemand is op ditzelfde moment over je aan het roddelen. Heb je net je woning verlaten, maar ben je iets vergeten, ga dan niet terug om het op te halen. Moet dat toch? Dan is er hier gelukkig een ontsnappingsclausule: vergeet niet in de spiegel te kijken, voordat je het huis weer verlaat.
Ben je op uw reis door de Balkan uiteindelijk een dag zonder calamiteiten doorgekomen, dan is ’s avonds een toost uitbrengen op een geslaagde dag wellicht op zijn plaats. Kijk dan de ander wel in de ogen, want anders staan je zeven verschrikkelijke jaren te wachten…
Volg ons