De olijvenoogst in Zuid-Spanje
Oïga, oïga!! Luister, luister!! klonk het luid in de lege straten van Sorihuela de Guadalimar vroeg in de morgen. De bus uit Castellar komt vandaag iets later,...Señora Dominguez is vannacht bevallen van een gezonde dochter, … de dienst in de Santa Agueda kerk begint zo om 11 uur.
Een Hollander in Zuid-Spanje
Het belangrijkste nieuws van deze dag werd vocaal gepresenteerd door een wandelende nieuwslezer en zo ging het elke ochtend van maandag tot vrijdag...Een klein dorp, ergens midden in de Spaanse provincie Jaén, verscholen in de tijd en omgeven door miljoenen olijvenbomen. Ergens in 1993 had ik een brief geschreven naar de coöperatie in dit kleine Spaanse dorp met de vraag of ik hier een winter kon werken in de olijvenoogst. Toen ik begin december arriveerde was het halve dorp uitgelopen om me te verwelkomen. Al die ogen leken te vragen: 'wat brengt die Hollander hier?'
Via bemiddeling van de familie Muñoz kon ik werken voor een advocaat in Linares: de heer Lumbreras Gallarzo. Deze man had wel zo'n 10.000 bomen die geplukt moesten worden. Ik kwam terecht in een klein team van vier mannen en één vrouw. Deze groep 'aceituneros' had de eerdere oogstjaren gekerfd in de stok waarmee ze de olijven uit de bomen sloegen. Al vanaf hun jonge jaren was dit één van de vaste rituelen in hun leven. Ze sloegen de olijven uit de bomen op de maat van de liederen die ze hier in de bergen al sinds hun jeugd zongen. Ze wisten waar en wanneer de eerste regen zou vallen, waar je de beste kruiden en wilde asperges kon vinden, en waar alle bronnen waren.... Voor iemand die niet beter wist dan dat water uit een kraan kwam, viel hier nog veel te leren.
Ik sliep in een klein pension voor 600 pesetas per dag (toen 8 gulden). Elke ochtend wandelde ik eerst naar de bakker voor het brood. De koele berglucht mengde zich al snel met de geur van houtvuur in de straten en de anijsdrank die vanuit de cafés naar buiten dreef. Iedereen verzamelde zich op het dorpsplein waar vandaan een bonte stoet van voertuigen de bergen in trok. Trekkers, busjes, jeeps en muilezels allemaal volgeladen met stokken, netten, kruiken, proviand et cetera.
Het oogsten van de olijven
Alle percelen bevonden zich kris kras verspreid door het heuvellandschap. Iedere familie in het dorp had wel olijvenbomen in haar bezit en die moesten allemaal met de hand en de stok geplukt worden. Zodra de zon met een gouden rand over de hoge bergen van Cazorla kantelde, was het heerlijk werken. Je moet zonnige dagen in december in Andalusië voorstellen als een top lentedag: 20 graden, niet te warm en zeker niet te koud. Rond het middaguur werd er vaak een klein vuur gemaakt om wat morcilla of chorizo te grillen en na de lunch was er tijd voor een kort middagdutje. Alle dagen werd er gewerkt, zo'n 8 uur per dag. Behalve als het regende, dan waren we vrij, maar het regende niet zo veel.
En zo ging het door heel Jaén: overal was bedrijvigheid, overal zie je mensen in groepen werken, de handen rood van het sap van de olijven, de gezichten donker van de zon. De kroegen als de verzamelpunten, alsof het feest is, afgeladen in de namiddag, elke dag opnieuw. De coöperaties draaiden op volle toeren, de schoon gewassen olijven verdwenen tussen de spiraalschroeven richting de pers en al kort nadat de eerste vrachten waren afgeleverd, stroomde het groene sap al naar buiten, onophoudelijk. Al die kleine dorpen, al die mensen die bezig zijn, al die miljoenen olijfbomen in Jaén vormen het grootste productiegebied ter wereld! Kleine dorpen die de rest van het jaar een beetje ingeslapen lijken, komen tot leven en verwelkomen de start van de grootste olijvenoogst van Spanje...
Mocht u ervoor kiezen om deze winter een reis te maken naar Andalusië, dan raad ik u zeker aan langs de percelen te rijden. Wordt er druk geoogst? Stap gerust op de mensen af om meer te horen over deze oogst en vraag, als u wilt, of u mee mag helpen met plukken. Geniet in ieder geval van de verhalen, de keuken van Jaén en de prachtige natuurschoonheid van deze kleine provincie in het binnenland van Zuid-Spanje.
Volg ons