Bezienwaardigheden Oekraïne

Een van de bekendste pleinen in Lviv, het Rynok (Grote Markt), dateert uit de tweede helft van de 13e eeuw, toen prins Leo I van Galicië de stad marktrechten verleende. Het is een typisch plein dat veel in Oost-Europese steden voorkomt: een groot rechthoek, met in het midden een groot gebouw als een markthal of raadhuis. De huidige bebouwing dateer uit het midden van de 19e eeuw, toen op de plek van het door brand verwoeste raadhuis een nieuw stadhuis werd gebouwd. De gebouwen aan het plein zijn van grote historische en architectonische waarde: de 44 huizen laten een grote verscheidenheid aan bouwstijlen zien, van renaissance tot barok, en zelfs het modernisme is vertegenwoordigd. Ook bijzonder: in 1793 is op elke hoek van het plein een fontein geplaatst, met op elke fontein een beeld uit de Griekse of Romeinse mythologie. Mede door het uitzonderlijke karakter van dit plein is de historische binnenstad van Lviv in 1998 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst geplaatst.

Het kasteel van Lviv is een historisch kasteel, dat op de top van de kasteelheuvel ligt. Het is met 413 meter het hoogste punt van de stad. Het kasteel ligt dichtbij het centrum van Lviv en was vroeger omringd door een vestigingsmuur. Oorspronkelijk was de constructie van hout, zoals de meeste gebouwen. Na enkele keren verwoest en weer opgebouwd te zijn, werd onder leiding van de Poolse koning Casimir III halverwege de 14e eeuw een nieuw, stenen gebouw geplaatst dat later diende als residentie van Poolse edelen. In 1704, nadat het in Grote Noordse Oorlog (gevoerd om de macht over de Oostzee) door de Zweden grotendeels was verwoest, verloor het kasteel langzaamaan zijn militaire betekenis. Aan het einde van de 18e eeuw werd de militaire vesting door de Oostenrijkers ontmanteld en werd er een park aangelegd.

De Potjomkintrappen zijn in 1837-’41 gebouwd en vormen de toegang tot de haven. Ze bestaat uit tien kleinere trappen met in totaal 192 treden die van elkaar worden gescheiden door tussenliggende plateaus, die van onderaf echter niet te zien zijn. De trappen lopen over een lengte van 142 meter slechts 27 meter omhoog en hoe hoger u komt, u smaller de treden worden. Onderaan zijn ze bijna 22 meter breed, bovenaan 12,5 meter. Dit zorgt er weer voor dat de trap veel langer lijkt dan hij in werkelijkheid is. En als u dan bovenaan staat, dan ziet u de treden niet, maar alleen de tussenliggende plateaus. Een zeer bijzondere optische illusie! Bovenaan heeft u een mooi uitzicht over de stad. De huidige naam van de trappen is gebaseerd op een hier opgenomen scène uit de Russische film ‘Panterkruiser Potjomkin’ uit 1925. Deze film is een gedramatiseerde versie van de opstand op de pantserkruiser Potjomkin in 1905. Op de trappen worden de opstandelingen genadeloos neergeschoten door het tsaristische leger. De hernoeming was in de net opgerichte communistische staat een groot eerbetoon.

De opdrachtgever van deze imposante kathedraal was tsarina Tsarina Catharina de Grote. Op haar initiatief veranderde de stad van naam: van Chadzjibej naar Odessa, analoog aan de oude Griekse kolonie Odessos. Deze stad ligt echter veel zuidelijker, in het huidige Bulgarije. In het tsaristische Rusland was Odessa na Moskou en Sint Petersburg de belangrijkste stad, ook omdat het een belangrijke havenfunctie had. Daarbij werd de stad ligging aan de Zwarte Zee gezien werd als een venster op het westen, net als Sint Petersburg. De nieuwe gebouwen moesten deze status bevestigen en dat lukte aardig, gezien de bijnaam van Odessa: Marseille van de Zwarte Zee. De kathedraal werd in 1827 voltooid, maar kort daarna verder uitgebreid totdat er zelfs plek was voor 9.000 gelovigen! Helaas werd de kathedraal in 1919 geplunderd en in 1936 zelfs opgeblazen door de communistische autoriteiten. Na de val van het communisme werden al snel besloten tot herbouw van de kerk, die in juli 2010 werd voltooid. De herbouw kon door middel van giften van particulieren en bedrijven plaatsvinden en is een aanspreken voorbeeld van de herbouw van religieuze bouwwerken die door in de Sovjetperiode zijn verwoest.

Dat de Russische en Oekraïense cultuur nauw verbonden is geweest met het oude Byzantium wordt heel duidelijk in Kiev. Door de handelscontacten via de machtige Dnjepr, de handelsweg naar het Byzantijnse rijk, ontwikkelde de stad zich in snel tempo tot een van de mooiste van Europa. In de 11e eeuw verrezen er kerken en paleizen die hun voorbeelden in Constantinopel ver overtroffen. Bij de totstandkoming van de kathedraal van de Heilige Sofia in Kiev riep vorst Jaroslav (de Wijze) trots uit: ‘Keizer Constantijn, ik heb u overtroffen!’ De kerk was nog rijker versierd dan de Ayasofya en bezat de eerste openbare bibliotheek van Europa. Wetenschap en cultuur stonden op een enorm hoog niveau in die tijd. Veel burgers konden lezen en schrijven, getuige de vele brieven die uit deze periode bewaard zijn gebleven. Naast de kathedraal is ook het Holenklooster een grootse erfenis uit deze tijd. Deze grote bloeiperiode kwam echter in 1240 wreed ten einde: de Mongolen verwoestten de stad, die toen met haar 30.000 inwoners een van de grootste steden in Europa was, en deze klap kwam Kiev pas in de 19e eeuw weer te boven.