Toledo, stad van drie culturen
Je kunt naar een stad kijken, zoals je naar muziek kunt luisteren. Als een geheel of luisteren naar de verschillende instrumenten, die in hun samenspel elkaars klank versterken of overnemen, maar toch hun eigen karakter behouden. Toledo roept dit beeld bij me op.
Ik bezocht Toledo voor het eerst toen ik in de jaren 70 met interrail door het binnenland van Spanje reisde. Niet gehinderd door enige historische kennis, genoot ik van de wirwar van straatjes en de verpletterende ligging van de stad in het Spaanse landschap. De zon stond als een koperen bal aan de hemel, en de Taag die de stad omringt, schitterde in het licht. De stad was als een symfonie, een samenklank. Vanaf de haar omringende heuvels lag ze als een vesting midden op de Spaanse hoogvlakte. Stenig en mysterieus. Rotsvast en onneembaar.
Kunst in de grootse kathedraal
Het 16e-eeuwse Alcázar en de gotische kathedraal torenen boven de stad uit. De immense kathedraal, is, na die van Sevilla, de grootste van Spanje. In de kapittelzaal wordt mijn blik getrokken naar een schitterend staaltje mudéjarkunst: een artesonado of cassettenplafond gemaakt door moslim kunstenaars. In de sacristie, hangen onder een door Lucas Jordaan beschilderd plafond, schilderijen van Titiaan, Rubens, Rafael, Goya, Van Dijk en El Greco. Deze van oorsprong Griekse schilder is onlosmakelijk met Toledo verbonden. De stad had onmiskenbaar aantrekkingskracht op schilders en kunstenaars.
Bij ieder volgend bezoek aan Toledo begrijp ik iets meer van de gelaagdheid van deze stad, van haar grootsheid en van haar tragiek. Van het muziekstuk ga ik langzaam maar zeker de verschillende instrumenten onderscheiden. In de wirwar van straatjes ontvouwt zich haar mysterie. Toledo was in de 6e eeuw de hoofdstad van het katholieke Visigotische rijk, maar werd in de 8e eeuw door de moslims ingenomen en ging deel uitmaken van Al-Andalus.
In de 11e eeuw werd ze opnieuw hoofdstad van christelijk Spanje en twee eeuwen later was de stad een belangrijk cultureel centrum waar joden, moslims en christenen vreedzaam woonden en samenwerkten. In de vertaalschool van Alfons de Wijze werden geschriften en wetenschappelijke teksten uit het Arabisch en Hebreeuws in het Latijn vertaald en zo toegankelijk voor christelijk Europa. Dit is van grote betekenis geweest voor onze westerse beschaving.
Joods verleden
In deze wirwar van straatjes, is het niet moeilijk om die middeleeuwse sfeer weer op te roepen. Ik ga een van de twee overgebleven synagoges binnen, stille getuigen van een bewogen geschiedenis. Dit joodse gebedshuis met hoefijzerbogen uit de Visigotische en islamitische bouwkunst, zou in minder vreedzame tijden, gaan luisteren naar de katholieke naam Santa María la Blanca: de Heilige Blanke Maria.
Eenmaal weer buiten, loop ik langs etalages met figuurtjes van marsepein mazapán, een lekkernij van Arabische oorsprong, gemaakt door nonnetjes. Iets verderop, schuin tegenover de synagoge, staat de schitterende kerk San Juan de los Reyes, die de Reyes Católicos, de katholieke vorsten Ferdinand en Isabel, lieten bouwen, met de bedoeling daar, hun laatste rustplaats te hebben. Ook in hun tijd was Toledo immers de hoofdstad van Spanje. Maar onder hun heerschappij werd de relatieve rust eerst voor joden en later ook moslims blijvend verstoord. Zij werden door hen uit Spanje verdreven, en namen hun kennis en talenten mee.
Toen hun kleinzoon Filips II, Madrid in het geografisch midden van het Iberisch schiereiland, in 1561 tot hoofdstad maakte, werd Toledo niet langer in de vaart der volkeren opgenomen. Het leven verstilde. En zo ligt de middeleeuwse oude stad , verstild in de tijd, verpletterend mooi in het Spaanse landschap. De zon staat als een koperen bal aan de hemel, en de Taag die de stad omsingelt, schittert in het licht. Vanaf de haar omringende heuvels ligt ze als een vesting midden op de Spaanse hoogvlakte. Stenig en mysterieus. Rotsvast en onneembaar. Een symfonie van vele klanken.
Reizen naar Spanje
Wilt u ook genieten van de vele mooie steden in Spanje? En dat raad ik u zeker aan! Bekijk dan onze reizen naar Spanje en dan speciaal de prachtige cultuurvakantie Madrid en Castilië!
Volg ons